Nguyên nhân và giải pháp nhằm giảm tỉ lệ bỏ học, thôi học của học sinh, sinh viên tại trường Cao đẳng Du lịch Hà Nội
10/11/2017
Tóm tắt
Qua phân tích các nguyên nhân dẫn đến tình trạng bỏ học, thôi học của học sinh - sinh viên (HS-SV) Trường Cao đẳng Du lịch Hà Nội, nhóm tác giả nhận thấy: Đa số HS-SV bỏ học, thôi học là những thành phần không cá biệt thì cũng có hoàn cảnh đặc biệt. Do vậy, để giải quyết triệt để được tình trạng này, giải pháp của chúng ta cũng phải thật sự đặc biệt, thật sự nhân văn, phải khác biệt hoàn toàn với cách làm của các trường công lập khác. Cụ thể: Nhà trường cần tuyên huấn để mỗi giảng viên, giáo viên, giáo viên chủ nhiệm luôn tâm niệm rằng: “Mình là người bán hàng, là người chăm sóc khách hàng thông thái, luôn tôn trọng và biết cách làm hài lòng khách hàng. Nếu không, khách hàng sẽ rời bỏ chúng ta”. Tuy nhiên, để mãi giữ được giá trị của mình, truyền thống của Trường, chúng ta cần thường xuyên quan tâm, nhắc nhở các em. Đôi khi cũng cần phải phê bình nhưng luôn luôn “Tôn trọng các em, ân cần dạy dỗ các em, nghiêm túc và mềm mỏng đối với các em”. Nhận thấy chúng ta luôn nghiêm túc, tự khắc các em nghiêm túc theo. Đặc biệt chúng ta cần lưu ý: “Phê bình chứ không trì chiết, nghiêm túc chứ không nghiêm khắc, mềm mỏng chứ không nhu nhược”, chúng ta chắc chắn kịp thời cảnh tỉnh, cảm hóa được các em. Từ đó, tỷ lệ HS-SV tốt nghiệp của Nhà trường chắc chắn tăng cao theo từng năm.
Từ khóa: Tình trạng bỏ học, thôi học; Tôn trọng sinh viên, Tôn trọng khách hàng; Khách hàng là Thượng đế; Khách hàng - Ông chủ duy nhất!
1. Đặt vấn đề
Thời gian gần đây, tình trạng HS-SV của Trường Cao đẳng Du lịch Hà Nội bỏ học, thôi học có xu hướng gia tăng khiến cho Ban giám hiệu, các cấp lãnh đạo và những giáo viên, giảng viên có tâm huyết với giáo dục, với Nhà trường không khỏi băn khoăn, trăn trở. Xuất phát từ quan điểm của Sam Walton “Chỉ có một ông chủ duy nhất - đó chính là khách hàng. Khách hàng có thể đuổi việc từ người đứng đầu cho đến nhân viên thuộc cấp chỉ bằng một hành động đơn giản, đó là mang tiền đi tiêu tại nơi khác!”, nhóm tác giả đã tiến hành tìm hiểu nguyên nhân, qua đó đề xuất các biện pháp giải quyết triệt để tình trạng sinh viên đã, đang và sẽ phải mang tiền đi đóng học phí tại một trường khác.
2. Giải quyết vấn đề
2.1. Phương pháp nghiên cứu
Qua nghiên cứu tài liệu và phân tích thực trạng báo cáo thường niên của Phòng Kiểm định Chất lượng giáo dục - Trường Cao đẳng Du lịch Hà Nội, nhóm tác giả nhận thấy: Nguyên nhân gia tăng tình trạng bỏ học, thôi học thì có nhiều nhưng tựu chung đều xuất phát từ phía HS-SV, gia đình, xã hội và cả từ phía Nhà trường.
2.2. Điểm lại một số nguyên nhân dẫn đến tình trạng bỏ học, thôi học của học sinh, sinh viên
Nguyên nhân từ phía HS-SV:
Nhiều HS-SV chưa xác định động cơ học tập của mình là học cho ai? Học để làm gì? Học như thế nào để đạt hiệu quả cao? nên chưa hứng thú trong học tập.
Có không ít học sinh, do hoàn cảnh gia đình còn nhiều khó khăn, các em phải vừa đi học vừa đi làm để có tiền ăn học, nhưng do công việc đi làm theo ca, phải tăng ca nên thường vào lớp học trễ, vào lớp học với tinh thần không thật thoải mái do mệt vì công việc, không được nghỉ ngơi, học không “vô”, không hiểu bài nên dẫn đến tình trạng các em chán học.
Nhiều em ngay từ đầu đã lựa chọn sai ngành học, lựa chọn theo sở thích chứ không lựa chọn theo năng lực của bản thân. Ví dụ như không hoạt ngôn hoặc bản thân bị say xe không khắc phục được nhưng lại đăng ký học Hướng dẫn Du lịch… cũng dẫn đến tình trạng chán học, bỏ học.
Nhiều em ham chơi, nghỉ học nhiều nên không được dự thi hết môn, hổng kiến thức nên thi không qua, phải học lại, thi lại nhiều môn nên phải bỏ học giữa chừng không thể theo hết trọn khóa học.
Nguyên nhân từ phía gia đình:
Một số gia đình chưa quan tâm hoặc quan tâm chưa đúng cách đến con em mình. Con xin tiền rất nhiều lần để đóng tiền học, nhưng tiền này dùng chơi điện tử, ăn quà, mua sắm mà bố mẹ không biết… Gia đình có điều kiện thì chiều con, cho con nhiều tiền mà không biết con dùng tiền để làm gì, sa vào chốn ăn chơi rồi bỏ học. Phần nữa một số gia đình khó khăn thu nhập thấp, việc đóng đủ học phí cho con trở thành gánh nặng, không kham nổi. Một tỷ lệ khá cao trong số bỏ học là do gia cảnh có nhiều éo le, thiếu vắng tình thương của bố hoặc mẹ hoặc cả bố cả mẹ, do cơ chế kinh tế thị trường họ không có nhiều thời gian quan tâm đến việc học hành của con em mình, dẫn đến tình trạng các em bỏ học hoặc bị Nhà trường cho thôi học mà gia đình không hề hay biết.
Nguyên nhân từ khía cạnh xã hội:
Các hoạt động phong trào, công tác đoàn thể ở trường, lớp chưa đủ mạnh để thu hút, định hướng cho các em. Trong khi đó, xã hội có vô vàn thứ cám dỗ mà các em chưa đủ bản lĩnh để tránh xa cái xấu, tránh xa các tệ nạn và bản thân chưa ý thức được hậu quả của việc mình làm.
Nguyên nhân từ phía nhà trường:
Ngoài ba nguyên nhân khách quan kể trên, những nguyên nhân chủ quan từ phía Nhà trường cũng đang góp phần gia tăng tỷ lệ HS-SV bỏ học, thôi học. HS-SV đến với Nhà trường ví như những vị khách hàng đến với công ty. Ban tuyển sinh của Nhà trường được ví như bộ phận Marketing, đã làm tốt nhiệm vụ tuyển sinh cho Nhà trường trong những năm qua, những người giảng viên, giáo viên bộ môn được ví như bộ phận bán hàng và giáo viên chủ nhiệm được ví như bộ phận chăm sóc khách hàng, cần làm mọi cách để khách hàng đã đến với mình được hài lòng về mọi mặt. Ngoài trình độ cao, chuyên môn vững, lành nghề, nhiệt tình, tâm huyết, đạo đức, nhân cách tốt… mỗi người giảng viên, giáo viên bộ môn, giáo viên chủ nhiệm, nhân viên của Nhà trường cần trở thành một người bán hàng, người chăm sóc khách hàng thông thái, luôn tươi cười, thân thiện, tôn trọng khách hàng vì mục đích cao nhất là “bán được hàng và luôn làm hài lòng khách hàng”. Trên thực tế, vẫn có một số ít người làm việc trong môi trường sư phạm vẫn còn có suy nghĩ chưa phù hợp với bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay: quá đề cao “cái tôi cá nhân”, vẫn còn lưu giữ suy nghĩ “thầy cô là người ban ơn huệ, ban kiến thức cho HS-SV”. Việc lấy vị thế bề trên, vị thế thầy cô để gò ép, áp đặt, dọa HS-SV... khiến cho không ít HS-SV có cảm giác ức chế, chưa hài lòng về chất lượng dịch vụ mà các em xứng đáng được hưởng trong môi trường sư phạm hiện đại “Nhà trường thân thiện, học sinh tích cực, người học làm trung tâm”, ảnh hưởng tới động cơ, thái độ và chất lượng học tập của các em. Hệ quả, một số HS-SV rời bỏ nhà trường để tìm đến ngôi trường khác, nhiều HS-SV buộc phải thôi học do không đáp ứng được những yêu cầu, quy định của Nhà trường.
3. Một số giải pháp nhằm giảm tỷ lệ HS-SV bỏ học, thôi học tại Trường Cao đẳng Du lịch Hà Nội
Những nguyên nhân được đề cập đến trên đây đang làm gia tăng tỷ lệ HS-SV của Nhà trường bỏ học, thôi học và buộc phải thôi học hàng năm. Trong số đó, phần lớn HS-SV rời bỏ Nhà trường là những HS-SV không cá biệt thì cũng có hoàn cảnh đặc biệt. Việc thay đổi các nguyên nhân khách quan là vô cùng khó khăn. Vì vậy, để “Giữ chân được khách hàng đang sử dụng dịch vụ giáo dục của Nhà trường”, tôi thiết nghĩ, chúng ta chỉ có thể thay đổi chính mình, chúng ta cần nhất quán từ lời nói đến hành động để HS-SV cảm nhận được sự ấm áp trong mái trường thân thiện, HS-SV là trung tâm, HS-SV tích cực, chủ động đúng như khẩu hiệu chúng ta thường hô hào. Cụ thể: Nhà trường cần tuyên huấn để mỗi giảng viên, giáo viên, giáo viên chủ nhiệm, thấu hiểu và tự nguyện thực hiện đồng bộ những điều sau:
Thứ nhất, Mềm mỏng nhưng không nhu nhược:
Luôn vui vẻ hòa nhã, chân thành và tự nhiên với HS-SV mọi lúc mọi nơi, luôn khuấy động tinh thần học tập. Tuyệt đối không nhu nhược, không nói những câu làm tụt cảm xúc, triệt tiêu động lực học tập của HS-SV. Điều này sẽ giúp cho HS-SV yêu trường, mến bạn, tôn trọng thầy cô, hứng thú, để tâm đến việc học tập.
Thứ hai, Công tâm trong biểu dương và phê bình (tuyệt đối không trì chiết):
Kịp thời khen ngợi, biểu dương những HS-SV tiêu biểu trong lớp để HS-SV đó nhận được sự công nhận từ nhiều HS-SV khác. Không coi thường, dè bửu những HS-SV yếu kém, không trì chiết, bêu giếu những HS-SV cá biệt, nên “ghi nhận” những mặt tốt của các em trước khi phê bình cái Sai của các em. Điều này sẽ giúp cho HS-SV cảm thấy được chúng ta động viên, khích lệ, được tiếp thêm năng lượng để học tập. Nếu trì chiết, dọa nạt hoặc chỉ xoáy vào điểm yếu của các em thì sẽ chỉ làm cho mọi việc tồi tệ thêm, bị chúng ta mặc định như vậy nên các em sẽ nản, không buồn cố gắng nữa và có thể chúng ta sẽ không còn cơ hội để uốn nắn các em đó nữa.
Thứ ba, Sớm cảnh tỉnh học sinh, sinh viên:
Luôn nhắc nhở HS-SV sắp vi phạm ngưỡng giới hạn (VD: HS-SV đã nghỉ khoảng 60% số buổi cho phép; bị nhiều điểm kém mà dự kiến điểm thi phải đạt từ điểm 7 trở lên mới qua môn học thì giáo viên sớm cảnh tỉnh cho HS-SV). Khéo léo phối hợp với GVCN, Cán bộ lớp, Bạn thân của HS-SV đó, các bộ phận khác trong Trường và nhất là Gia đình… để cùng nhau uốn nắn, thức tỉnh những HS-SV này tránh bị học lại, thi lại nhiều dẫn đến chán nản, bỏ học giữa chừng. Làm được điều này, chúng ta sẽ có thêm cơ hội được tiếp tục dạy dỗ các em.
Thứ tư, Tư duy cùng thắng (think Win - Win) [5, tr300]:
Trong suốt 3 năm HS-SV học tại trường, sẽ có lúc rất khó chịu nhưng hãy vì uy tín của Trường, vì lợi ích của chính mình và của HS-SV, không cáu giận, không cao giọng, không đao to búa lớn, không rung, không dọa HS-SV… Hãy hít sâu thở đều, luôn mở cho HS-SV một lối thoát và nghiêm túc cùng nhau thực hiện. Điều này sẽ giúp cho không khí đỡ căng thẳng, cả thầy cả trò đều “nhẹ đầu”, không phải mang cái “Bực” vào mình, không phải mang cái “Bực” về nhà trút lên đầu người thân; khiến cho HS-SV cảm thấy được chúng ta bao dung, độ lượng mà hồi tâm chuyển ý. Nếu chỉ có mỗi chúng ta “thắng” thì không khí sẽ rất căng thẳng, các em mà tỏ thái độ “bất hợp tác” thì cơ hội được tiếp tục dạy dỗ các em này của chúng ta sẽ giảm.
Thứ năm, Tôn trọng học sinh, sinh viên chính là tôn trọng khách hàng:
Lắng nghe ý kiến của HS-SV, đề xuất với các cấp nhằm đáp ứng tối đa nhu cầu thiết thực của HS-SV. Đặc biệt cần có câu trả lời thỏa đáng cho các em. Làm được điều này, HS-SV sẽ cảm thấy được chúng ta tôn trọng.
Thứ sáu, Ghi nhận nỗ lực của học sinh, sinh viên:
Ngay từ đầu, cần tìm hiểu tâm tư, nguyện vọng của HS-SV để tư vấn cho các em lựa chọn ngành học phù hợp; khuyến khích, động viên những HS-SV có hoàn cảnh khó khăn, gia cảnh đặc biệt và nhất là những HS-SV cá biệt càng cần được động viên, ghi nhận những mặt tốt để các em có niềm tin, có động lực theo học tiếp; liên kết chặt chẽ với gia đình HS-SV (thông qua email, facebook, zalo, viber, ĐTCĐ, ĐTDĐ…) để cùng gia đình kịp thời uốn nắn HS-SV. Làm được điều này, HS-SV và Gia đình của các em cảm thấy được chúng ta quan tâm, chăm sóc tận tình, chu đáo.
Thiết nghĩ, trong số chúng ta, có ai không muốn được quan tâm, chăm sóc tận tình, chu đáo? Có ai không muốn được tôn trọng? Có ai không muốn được bao dung, độ lượng? Có ai không muốn được động viên, khích lệ?... Nhiều khi chỉ vì một lời khen bình thường nhất trong nghệ thuật khen người, đó là: “Bạn làm tốt lắm/ Cứ thế phát huy nhé…” mà chúng ta đã sống chết cống hiến. Vậy các em không mong muốn nhận được những điều này hay sao?
Tóm lại, là người giáo viên, giảng viên nhưng cần luôn tâm niệm: Mình là người bán hàng, là người chăm sóc khách hàng thông thái, luôn tôn trọng và biết cách làm hài lòng khách hàng, nếu không khách hàng sẽ rời bỏ chúng ta. Tuy nhiên, để mãi giữ được giá trị của mình, truyền thống của Trường, cần thường xuyên quan tâm, nhắc nhở, đôi khi cũng cần phải phê bình nhưng luôn luôn “Tôn trọng các em, ân cần dạy dỗ các em, nghiêm túc và mềm mỏng đối với các em”. Nhận thấy chúng ta luôn nghiêm túc, tự khắc các em nghiêm túc theo. Đặc biệt chúng ta cần lưu ý: “Phê bình chứ không trì chiết, nghiêm túc chứ không nghiêm khắc, mềm mỏng chứ không nhu nhược” chúng ta chắc chắn kịp thời cảnh tỉnh, cảm hóa được các em Từ đó, tỷ lệ HS-SV tốt nghiệp của Nhà trường chắc chắn tăng cao theo từng năm.
Tài liệu tham khảo
1. Bài viết: Nhức nhối tình trạng học sinh bỏ học - chúng ta phải làm gì?