Quần đảo Hải Tặc (hay còn gọi quần đảo Hà Tiên) là một quần đảo thuộc thị xã Hà Tiên, tỉnh Kiên Giang của Việt Nam. Toàn bộ quần đảo gồm có 24 đảo lớn nhỏ, toàn bộ quần đảo này thuộc xã Tiên Hải. Theo Wikipedia, quần đảo Hải Tặc được biết đến từ cuối thế kỷ 17 và đầu thế kỷ 18. Sở dĩ có tên gọi như vậy là do băng cướp biển Cờ Đen từng hoành hành và lập đại bản doanh tại khu vực này trong quá khứ nên quần đảo có tên gọi làquần đảo Hải Tặc.
1. Địa lí tự nhiên Quần đảo Hải Tặc
Quần đảo Hải Tặc nằm trong vịnh Thái Lan về phía Tây Bắc của quần đảo Bà Lụa cách bờ biển Hà Tiên 11 hải lí và cách đất liền 7 hải lí về phía Tây, cách đảo Phú Quốc 16 hải lí về phía Đông. Các đảo nằm gần nhau với độ cao dưới 100 mét, trong đó hòn Đốc (tức hòn Tre Lớn) là đảo lớn nhất.
Tổng diện tích của quần đảo là 1.100 ha, nằm rải rác trên vùng biển rộng 5 km và dài 7 km. Các đảo được cấu tạo chủ yếu từ đá phiến và cát kết Creta. Nước ngọt trên đảo khá hiếm, được tích trữ vào mùa mưa là chủ yếu. Nước sinh hoạt cho người dân chủ yếu sử dụng nước ngọt được tích trữ trong hai hồ xây nằm cạnh núi, nước ngọt được lấy từ những dòng chảy trên núi về, được tích trữ trong hồ chứa sau đó được bơm lọc tại một trạm cấp nước và cấp cho toàn bộ người dân trên đảo. Nguồn nước thứ hai là những chủ ghe thuyền chuyên chở các thùng nước lọc 20 lít ra để bán cho dân dùng làm nước sinh hoạt, nguồn cung này không đều và thường bị gián đoạn khi biển động. Tàu thuyền ra đảo sẽ bị cấm khi có gió từ cấp 5 trở lên, đây là một trong những biện pháp đảm bảo an toàn cho tàu thuyền, người dân và khách du lịch.
2. Lịch sử
Quần đảo Hải Tặc có tên gọi như vậy là do quần đảo này từng là căn cứ của băng cướp biển Cờ Đen vào khoảng cuối thế kỷ 17 và đầu thế kỷ 18(theo Wikipedia). Xuất phát từ đây, các toán hải tặc tấn công, khống chế và gây tội ác với các tàu buôn lớn của Trung Quốc và các nước phương Tây trong khu vực từ vịnh Hà Tiên - Rạch Giá ra đến vịnh Thái Lan. Thời Việt Nam Cộng hoà, quần đảo này vẫn mang tên là quần đảo Hải Tặc. Phái bộ quân sự của Việt Nam Cộng hòa đã đến thị sát và đánh dấu mốc tại quần đảo ngày 28 tháng 7 năm 1958.
3. Nạn cướp biển trong quá khứ
Theo nhà sử học Trương Minh Đạt, do quần đảo có địa hình hiểm trở, lại nằm trên tuyến đường thông thương quan trọng nên một thời gian dài là nơi lý tưởng để băng cướp biển Cờ Đen đồn trú, ẩn nấp, mai phục và tấn công các tàu buôn qua lại. Đỉnh điểm của nạn cướp biển diễn ra vào giai đoạn Hà Tiên thất thủ, chính quyền của Mạc Thiên Tích bị quân Xiêm đánh bại. Khi đó, tàu bè nước ngoài vẫn tự do lưu thông ra vào thương cảng ở đây, và lẫn trong số đó có cả tàu của cướp biển, chúng trà trộn vào các đoàn tàu để thăm dò và ra tay cướp bóc khi tàu thuyền ra chỗ vắng. Ngay cả đến khi Pháp chiếm vùng Hà Tiên thì vùng biển này vẫn bị cướp biển hoành hành. Dần dần, khi chính quyền thiết lập lại trật tự an ninh tại đây, một số cướp biển chuyển nghề mưu sinh, lấy vợ sinh con. Hiện nay trên đảo vẫn còn một gia đình người cháu của băng cướp này, anh và gia đình sống bằng nghề kinh doanh du lịch trên đảo, anh là một người rất tâm huyết với nghề và gắn bó với biển đảo quê hương.
Vào năm 2009 sau một trận biển động dữ dội, một số ngư dân đã vô tình tìm thấy một lượng tiền cổ tại bãi tắm của đảo, điều này đã khẳng định một trong hai truyền thuyết về câu chuyện tương truyền trên đảo là đúng. Giả thuyết thứ nhất cho rằng vì cướp được quá nhiều tiền, băng cướp Cờ Đen đã cho đào hầm và chôn giấu chúng, nhưng do thời gian và việc giữ bí mật của người chôn tiền mà nơi đó bị lãng quên. Giả thuyết thứ hai cho rằng các tàu buôn của nước ngoài khi đi qua đây đã bị băng cướp Cờ Đen đánh cướp, tàu chở tiền bị đánh đắm và chìm ngay sát bờ của đảo Hòn Tre, băng cướp Cờ Đen chỉ thu những gì cướp được trên tàu còn phần tàu chìm thì họ bỏ qua, giả thuyết này nghe có vẻ hợp lý.
Hai mặt của đồng tiền cổ mà người dân ở đây nhặt được
4. Tình hình phát triển kinh tế tại địa phương
Dân cư địa phương sống chủ yếu bằng ngư nghiệp đánh bắt hải sản, nuôi trồng thủy sản và dịch vụ hậu cần. Năm 2015, tổng lượng hải sản khai thác và đánh bắt là 24.000 tấn. Thu nhập bình quân đầu người khoảng 40,33 triệu VNĐ/người/năm. Toàn xã có 138 chiếc ghe thuyền, gần 200 lồng bè cá chủ yếu là nuôi những loại tôm, cá có giá trị kinh tế cao như cá bớp, cá vược...(Nguồn UBND xã Tiên Hải)
Cụ bà ngồi vá lưới- ảnh tác giả chụp năm 2016
Năm 2007, chính quyền tỉnh Kiên Giang đã chấp thuận chủ trương cho nhà đầu tư thuê một số hòn đảo thuộc quần đảo Hà Tiên để phát triển các khu du lịch sinh thái biển. Công ty Cổ phần Thuỷ sản Kiên Giang được cho thuê 6 hòn đảo để đầu tư du lịch nghỉ dưỡng, tắm biển, câu cá. Đầu năm 2008, chính quyền tỉnh Kiên Giang phê duyệt quy hoạch xây dựng khu du lịch sinh thái trên diện tích khoảng 42 ha thuộc hai đảo là Hòn Tre Vinh và Hòn Đước thuộc quần đảo Hà Tiên của Công ty Thương mại và Sản xuất T&T, theo đó phần trên hòn Tre Vinh có 12 khu chức năng và phần trên Hòn Đước có 17 khu chức năng.
5. Tiềm năng du lịch của quần đào Hải Tặc
Chính quyền xã Tiên Hải tranh thủ từ nhiều nguồn vốn đã tiến hành xây dựng các công trình giao thông, trường học, trạm xá... mang lại lợi ích thiết thực cho nhân dân, tạo động lực thúc đẩy kinh tế của xã phát triển thêm một bước, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho nhân dân, thu hút các nhà đầu tư vào phát triển các dự án du lịch tại địa phương. Xã đảo khánh thành, đưa vào sử dụng một chiếc cầu tàu mới, khá hiện đại, nhằm đáp ứng vị trí neo đậu cho các tàu đánh cá lớn và tàu cao tốc chở khách.
Hiện nay, quần đảo đang có một số tổ chức đang đầu tư dịch vụ du lịch, nhằm khai thác sự hấp dẫn nguyên sơ của đảo. Trên đảo thường xuyên có nhiều du khách lẻ hoặc đi theo nhóm để khám phá nét đẹp hoang sơ, huyền bí nơi đây đặc biệt là vào các ngày cuối tuần.
Tại đảo có các dịch vụ như: Du khách có thể thuê ghe đi câu cá, sau đó về tự chuẩn bị bữa ăn của mình với cá biển nướng tươi ngon, thơm phức. Trên đường câu cá bạn có thể được chủ thuyền hướng dẫn cho cách lặn bắt nhum biển hay còn gọi là con cầu gai. Những con nhum ở đây rất to, khi bắt lên đãi sạch gai đi rồi sọ nhum có đường kính khoảng 6-8 cm, thịt rất nhiều và ngọt. Khi có ý định đi lặn bắt loài hải sản này bạn hãy trang bị sẵn que gắp hoặc kẹp inox, nếu để gai nhum đâm vào tay thì rất buốt và khó có thể lấy ra được vì gai Nhum có cấu tạo như canxi, dễ vỡ vụn, tuy nhiên nó không gây hại cho sức khỏe.
Tác giả trong chuyến đi thực tế tại quần đảo Hải tặc năm 2016
Trong năm 2015 xã đảo Tiên Hải đã đón hơn 3000 lượt du khách đến tham quan, du lịch. Vừa qua UBND tỉnh Kiên Giang ban hành quyết định phê duyệt đồ án quy hoạch chi tiết xây dựng khu du lịch sinh thái biển đảo Hòn Đước và Hòn Tre Vinh, với quy mô trên 41 ha; đây là khu du lịch có chức năng phục vụ lưu trú, nghỉ dưỡng, vui chơi giải trí và dã ngoại. Trước đây khi ra đảo, du khách luôn phải đi thuyền gỗ, nhưng từ đầu năm 2016 doanh nghiệp Hương Xưa đã đầu tư tàu cao tốc để chở khách từ Hà Tiên ra với đảo, làm cho thời gian di chuyển từ đất liền ra đảo giảm còn 30- 35 phút, thay vì đi hết khoảng 1, 5 h như trước đây, điều này hứa hẹn một sự phát triển cho du lịch biển đảo nơi đây.
Ra đến đảo du khách được ở tại các khu nhà nằm kề sát ven biển, buổi đêm du khách có thể thấy thủy triều lên xuống ngay dưới chân mình. Những du khách không thích sự ồn ào của biển có thể thuê phòng tại các nhà nghỉ nằm cách bờ biển khoảng vài chục đến một trăm mét như nhà nghỉ Hải Yến hay một số nhà nghỉ khác trong khu vực này. Những nhà nghỉ này luôn sạch sẽ, chủ nhà nghỉ được trang bị các kiến thức về điều hành và kinh doanh nhà nghỉ kết hợp với lưu trú tại nhà dân và đặc biệt là giá rất rẻ và chủ nhà thì hiếu khách, chính vì vậy du khách luôn an tâm khi ra thăm quan đảo.
Một số điểm tham quan hấp dẫn tại đảo hòn tre lớn như: Cầu Cảng cũ được xây từ thời chính quyền Sài Gòn, đảo Nhỏ hay đạp xe ngắm hoàng hôn tại phía Tây hòn đảo, chụp ảnh phong cảnh toàn bộ vùng biển trên đồi rada…
Về vị thế những hòn đảo thuộc quần đảo Hải Tặc này còn được xem như là “Cột mốc chủ quyền” quốc gia trên biển Tây, tiếp giáp với Vương quốc Campuchia. Hiện trên đảo Hòn Đốc còn lưu giữ cột mốc hình tháp, vật liệu bằng đá mài do Hải quân miền Nam Việt Nam (chế độ Ngụy quyền Sài Gòn) dựng tại phía Tây Hòn Đốc vào năm 1958, đây là bằng chứng có giá trị pháp lý về chủ quyền quốc gia và biên giới biển, đảo, trên cột mốc có ghi nội dung: “...Quần đảo Hải Tặc. Hải đồ số: 3686 S.H; vĩ tuyến 10 độ 10' 8"; kinh tuyến 104 độ 20' 0”; phần đế của trụ bê tông có dòng chữ ghi rõ: “Quần đảo Hải tặc gồm có các đảo sau: Hòn Kèo Ngựa, Hòn Kiến Vàng, Hòn Tre Lớn, Hòn Tre Vinh, Hòn Gùi, Hòn Ụ, Hòn Giang, Hòn Chơ Rơ, Hòn Đước, Hòn Bồ Dập, Hòn Đồi Mồi. Quần đảo trực thuộc tỉnh Kiên Giang”. Đã trải qua hơn nửa thế kỷ, cột mốc này vẫn còn khá nguyên vẹn và nét chữ còn rõ nét, tuy nhiên, hiện nay đang có nguy cơ xuống cấp. Để có kế hoạch tôn tạo, phục dựng lại, sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Kiên Giang giao cho Chi cục Biển và Hải đảo của Tỉnh phối hợp cùng chính quyền địa phương tiến hành khảo sát, để có báo cáo cho UBND tỉnh Kiên Giang đề xuất kế hoạch tôn tạo, hoặc xây dựng lại cột mốc tại quần đảo Hải Tặc.
Cột mốc chủ quyền được chế độ Việt Nam Cộng Hòa xây năm 1958
Với những tiềm năng thiên nhiên phong phú biển, đảo; giá trị của những di tích này nếu được tôn tạo, phát huy tốt sẽ góp phần phát triển du lịch biển, đảo nhằm phát triển kinh tế xã hội của địa phương. Đặc biệt là việc nâng cao ý thức, trách nhiệm của chính quyền và nhân dân trong việc bảo vệ chủ quyền biển, đảo, quốc phòng, an ninh trên vùng biển phía Tây của Tổ quốc./.
Bài và ảnh của tác giả: Ths. Nguyễn Văn Song- Khoa Quản trị Chế biến Món ăn